خطبه 98-در گریز از دنیا

او را بر آنچه بوده سپاس می گوییم، و برای آنچه بود، در کار خویش از او یاری می جوییم، و از او می خواهیم تا دینمان را به سلامت دارد، آنچنان که از او می خواهیم تا تنهامان درست ماند.

بندگان خدا! شما را سفارش می کنم این دنیا را که وانهنده شماست واگذارید، هر چند وانهادن آن را دوست نمی دارید. دنیایی که تن ها را کهنه می کند، هر چند نو شدن آن را خوش دارید. مثل شما و دنیا، چون گروهی همسفر است که به راهی می روند، و تا در نگرند آن را می سپرند، و یا قصد رسیدن به نشانی کرده اند، و گویی بدان رسیده اند. چه کوتاه است فرصت کسی که تازد تا راهی که در پیش دارد به سر رسد، و یا آنکه روزی فرصت دارد نه بیش- و مرگش از در رسد-، و خواهانی شتابان در پی او افتاده، و او را می راند تا در دنیا نماند. پس در عزت و ناز دنیا بر یکدیگر پیشدستی مکنید، و به آرایش و آسایش آن شادمان مشوید، و از زیان و سختی آن ناشکیبا مباشید. که عزت و نازش پایان یافتنی است، و آرایش و آسایش آن سپری شدنی، و زیان و سختی آن تمام شدنی، و هر مدتی از آن سرآمدنی و هر زنده آن مردنی. آیا نشانه ها که از گذشتگان به جای مانده شما را از دوستی دنیا باز نمی دارد؟ و اگر خردمندید مرگ پدرانتان که در گذشته اند، جای بینایی و پند گرفتن ندارد. نمی بینید گذشتگان شما باز نمی آیند، و ماندگان نمی پایند! نمی بینید مردم دنیا روز را به شب و شب را به روز می آرند و هر یک حالتی دارند! مرده ای است که بر او مویند. زنده ای که تسلیتش گویند. افتاده ای بیمار، بیمارپرسی تیمارخوار. و دیگری که جان می دهد، و دنیا جویی که مرگ به دنبالش می دود، و غافلی به خود وا نگذاشته و ماندگان پی گذشتگان را داشته. هان! بر هم زننده لذتها، تیره کننده شهوتها، و برنده آرزوها را به یاد آرید آنگاه که به کارهای زشت شتاب می آرید، و از خدا یاری خواهید بر گزاردن واجب او- چنان که شاید-، و نعمت و احسان او که به شمار نیاید.

خطبه 99-درباره پیامبر و خاندان او

و از خطبه دیگری از آن حضرت است سپاس خدای را، که احسان فراوانش را بر آفریدگان گسترده است، و دست او به بخشش بر ایشان گشاده. او را در همه آنچه کند سپاس می گوییم، و از او در نگاهداشت حق وی یاری می جوییم. گواهی می دهیم که خدایی جز او نیست، و محمد (ص) بنده او و فرستاده اوست. او را فرستاد تا فرمان وی را آشکارا برساند و نام او را بر زبان براند. او وظیفه پیامبری را به امانت گزارد، و رستگارانه جهان را پشت سر گذارد، و نشانه حق را در میان ما بر جای نهاد. کسی که از آن پیش افتد از دین برون است، و آن که پس ماند تباه و سرنگون است و آن که همراهش باشد با رستگاری مقرون. راهنمای آن از سخن ناسنجیده بپرهیزد و تا آماده نباشد برنخیزد، و چون برخاست چالاک به کار درآویزد. پس چون شما گردن در طاعت او گذاشتید، و او را بزرگ داشتید مرگ او در رسد و زمانش به سر رسد. پس از مردن او چندان که خدا خواهد درنگ کنید تا آنکه برای شما کسی را آشکار سازد که فراهمتان آرد و با هم سازوار سازد. در آن که طالب کار نباشد طمع مبندید، و از آن که کار از دستش برون شده و دولت از او روی برگردانده نومید مگردید. چه، بود که یک پای دولت از دست شده بلغزد، و پای دیگرش بر جای ماند تا هر دو پای راست گردد- و دولتش بر پای ماند-.

همانا، مثل آل محمد به ستارگان آسمان نماید: اگر ستاره ای فرو شد ستاره دیگر بر آید. گویی خدا نیکویی خود را در حق شما به کمال رسانده و آنچه را آرزو دارید به شما نمایانده.

خطبه 100-خبر از حوادث ناگوار

و خطبه دیگری از او است پیش از هر چیزی است که آن را نخستین انگارند، و پس از هر چیزی است که او را آخرین شمارند. چون پیش از او چیزی نیست، بایست که او را ابتدایی نباشد، و چون پس از او چیزی نیست او را انتهایی نباشد، و گواهی می دهم که: خدا یکی است و جز او خدایی نیست. گواهیی که موافق است با آن نهان و عیان، و هم دل و هم زبان.

ای مردم! مخالفت با من شما را به گناه وا ندارد، و نافرمانی من به سرگردانی تان درنیارد. و چون سخن مرا می شنوید به گوشه چشم به یکدیگر منگرید، و آن را نادرست مشمرید. به خدایی که دانه را کفیده، و جانداران را آفریده، آنچه شما را از آن خبر می دهم از رسول امی است- و سخن من با گفته او یکی است-. رساننده، خبر دروغ نگفته، و شنونده نادان نبوده. گویی مردی را می بینم سخت گمراه- دینش در راه دنیا تباه- که از شام بانگ بردارد و در تازد، و درفشهای خود را پیرامون کوفه بر پا سازد. و چون دهان گشاید، و سرکشی کند، و به فرمان نیاید، و جور و ستم از حد درگذرد، فتنه دندان خود را در فتنه انگیزان فرو برد. موج پیکار از هر سو پدیدار گردد و چهره ترش روزگار آشکار. شب و روز بارور رنج و سختی بسیار. چون کشت او به بار رسید و میوه او آبدار گردید، و چون شتر مست بخروشید، و چون برق بدرخشید، سپاه فتنه از هر سو درفش بربسته برخیزد، و چون شب تار و دریای زخار، روی آرد و به هم درآمیزد. آن هنگام چه تندر بلا که کوفه را ویران نسازد، و چه تندبادها که بر آن بگذرد و برج و بارویش را دراندازد، و دیری نپاید که دو سپاه در هم ریزند، و توده ها به هم آویزند و با یکدیگر بستیزند. آنچه از خیر و رستگاری بر پاست بدروند و آنچه درویده است، خرد کنند.