.:: نهج البلاغه ::.

نهج البلاغه ،گوهر بی نظیر دریای معنویت است که تحصیل و بره مندی از این گوهر موجب سعادت دنیا و آخرت می شود. ( به پایگاه تخصصی نهج البلاغه .......)
.:: نهج البلاغه ::.

جاذبه و بلنداى کلام امام على علیه‏السلام چون قرآن، دل آدمى را روشنى بخشیده و اندیشه را جهت داده و روح را فرح مى‏ نماید .( به عقیده حاج میرزا على آقا شیرازى) نهج‏ البلاغه پرتوى پرفروغ از قرآن و ترجمان آن است و تراوش روحى ملکوتى است که به حق عبدالله بود و اثرى است مفید و سازنده براى بیدار نمودن خفتگان در بستر غفلت دارویى است‏براى شفاى آنان که به بیماریهاى دل وامراض روان مبتلایند و مرهمى است‏براى افرادى که از دردهاى فردى و اجتماعى در تب و تاب هستند و... .


به این سایت رأی بدهید

پندهای کوتاه از نهج البلاغه(4)

آنچه بر خود نمی ‏پسندى بر دیگران مپسند

فاحبب لغیرک ما تحب لنفسک و اکره له ما تکره لها.

نامه/ 31

ترجمه: آنچه که براى خود دوست می ‏دارى، براى دیگران نیز دوست بدار، و آنچه را که براى خود نمی ‏پسندى، براى دیگران هم مپسند.

شرح: یک ضرب المثل فارسى می ‏گوید: «آنچه به خود نمی ‏پسندى، به دیگران روا مدار». و ضرب المثل دیگرى می ‏گوید: «یک سوزن به خودت بزن، یک جوالدوز به مردم». این دو ضرب‏المثل، و دهها ضرب‏المثل دیگر، و شعرها، و کلمات کوتاه و بلند بسیارى که در زبان و ادبیات ما، درباره همین موضوع صحبت می ‏کند، همه، با الهام گرفتن از سخن امام علیه‏السلام، و در توضیح و تشریح آن گفته شده و رواج پیدا کرده است.

و منظور از تمام این سخنان، آن است که درباره یکى از دستورات عمیق و پر معنى اسلام، به شکلهاى گوناگون، توضیح داده شود. بر اساس این دستور و الا و زندگى ساز اسلام، ما انسانها وظیفه داریم که در هر کارى، رعایت حال دیگران را نیز بکنیم. یعنى همیشه خودمان را به جاى دیگران بگذاریم، و با مردم طورى رفتار کنیم، که دوست داریم دیگران با ما همانطور رفتار کنند.

کسیکه به مشکلات و ناراحتیهاى دیگران اهمیت نمی ‏دهد، باید حساب کند که آیا خودش می ‏تواند همان مشکلات و ناراحتیها را تحمل کند، یا نه، به زبان ساده‏تر باید گفت: هر کس راضى شود که یک جوالدوز به تن دیگرى فرو رود، باید با انصاف و مروت حساب کند که آیا خودش حاضر است یک سوزن به تنش فرو رود، یا نه؟

مسلمان مومن واقعى، کسى است که براى دیگران نیز به اندازه خودش، راحت و آسایش و حق استفاده از مواهب زندگى را بخواهد و اصولا آسایش و خوشبختى خود را، در آسایش و خوشبختى دیگران جستجو کند.

اندرز پذیرى

و لا تکونن ممن لا تنفعه العظه الا اذا بالغت فى ایلامه، فان العاقل یتعظ بالاداب و البهائم لا تتعظ الا بالضرب.

نامه/ 31

ترجمه: از کسانى مباش که اندرز نمی ‏پذیرند مگر هنگامى که آزار و عذابى به آنها برسد. شخص عاقل، با ادب و ملایمت اندرز مى‏پذیرد، و چهارپایان هستند که جز با کتک، فرمان نمی ‏برند و به راه نمی ‏آیند.

شرح: انسان که برترین مخلوق خداوند است، و بهمین جهت «اشرف مخلوقات» نام گرفته، با سایر جانداران، تفاوتهاى بسیارى دارد. یکى از مهمترین تفاوتهاى انسان با حیوانات، این است که انسان اندرز و راهنمایى افراد بزرگتر و داناتر از خود را مى‏پذیرد. در حالیکه حیوانات، اندرز پذیر نیستند، و صاحب یا نگهبان حیوانات و چهارپایان، ناچار می ‏شوند که به ضرب چوب و شلاق، آنها را به راه بیاورند و از خطر و ناراحتى‏ها دور سازند.

انسان عاقل، مى‏داند که پدر و مادر، یا معلم، یا سایر بزرگترها،که بیش از او دانش و تجربه دارند، جز خیر و صلاح او را نمى‏خواهند و به همین دلیل، هر گاه ببینند که کودک خردسال یا شاگرد کوچکشان به راه خطا می ‏رود، او را اندرز مى‏دهند و سعى می ‏کنند با ارشاد و راهنمایى، از خطاها و خطرها، دورش کنند.در چنین مواقعى، انسان اگر عاقل باشد، با زبان خوش و ملایم، اندرز بزرگترها را مى‏پذیرد و مودبانه به راهنمایى آنها گردن مى‏گذارد. اما، گاهى، کسانى هم پیدا مى‏شوند که بر خلاف انتظار، اندرز افراد خیرخواه را نمی ‏پذیرند و به راه خطاى خود، ادامه می ‏دهند.

حتما شما هم دیده‏اید که گاهى، پدر و مادرى، مجبور مى‏شوند فرزند خود را، به خاطر آن که با زبان خوش اندرز نپذیرفته است، با تنبیه بدنى و کتک و خشونت تربیت کنند. در حالیکه انسان عاقل، هرگز کارى نمی ‏کند که با او مانند حیوانات و چهارپایان رفتار کنند و با کتک به راهش بیاورند. بلکه با ادب و ملایمت، اندرز بزرگترها را می ‏پذیرد، و با خوبى و خوشى، به راهى مى‏رود، که سعادت و خوشبختى او، در آن است.

دوستى و خردمندى

التودد نصف العقل.

ح/ 142

ترجمه: دوستى و مهربانى با مردم، نیمى از عقل است.

شرح: شخص عاقل، با شخص نادان، تفاوتهاى زیادى دارد. اما این تفاوتها، همیشه و همه جا معلوم و آشکار نمى‏شود، بلکه موارد بخصوصى هست که عقل شخص عاقل، و نادانى شخص نادان، جلوه‏گر مى‏شود، و آشکار مى‏گردد که کدامیک عاقل و کدامیک نادان هستند.

یکى از این موارد، طرز رفتار با مردم است. شخص نادان، ارزش دوستى و مهربانى را نمى‏داند، و بهمین دلیل، با مردم دوستى نمى‏کند و محبت کسى را در دل خود جاى نمى‏دهد.

اما شخص عاقل، چون به نیروى عقل خود، قدر و قیمت دوستى و محبت را درک مى‏کند، براى خود دوستان خوب و فراوان انتخاب مى‏کند و با دوستانش نیز، همیشه با مهر و محبت رفتار مى‏کند.

یکى از راههائى که ما مى‏توانیم تشخیص دهیم چه کسى عاقل و چه کسى نادان است، همین است که ببینیم آیا شخص مورد نظر، با مردم دوستى و محبت مى‏کند، یا با هیچکس از در مهر و محبت و دوستى وارد نمى‏شود.

از آنجا که دوستى و محبت با مردم، یکى از مهمترین نشانه‏هاى عقل و شعور است، امام علیه‏السلام، براى دوستى ارزش فراوانى قائل شده است، تا جائى که فرموده است: همینکه شخصى با مردم دوستى و محبت کند، نشانه‏ى آن است که دست کم، نیمى از عقل طبیعى یک انسان در او وجود دارد.

پرهیز از دوستى با...

ایاک و مصادقه الا حمق، فانه یرید ان ینفعک فیضرک، و ایاک و مصادقه البخیل، فانه یبعد عنک احوج ما تکون الیه، و ایاک و مصادقه الفاجر، فانه یبیعک بالتافه، و ایاک و مصادقه الکذاب، فانه کالسراب: یقرب علیک البعید و یبعد علیک القریب.

ح/ 38

ترجمه: از دوستى با نادان بپرهیز، چون او مى‏خواهد به تو سود برساند، ولى از روى نادانى زیان می ‏رساند، از دوستى با شخص تنگ نظر بپرهیز، چون او تو را، هنگامى که به شدت نیازمند او باشى رها می ‏کند، از دوستى با شخص بد کاره بپرهیز، چون او به ناچیزترین قیمتها تو را می ‏فروشد، و از دوستى با دروغگو بپرهیز، چون او، مانند سراب، فریبت می ‏دهد. دور را در نظرت نزدیک نشان مى‏دهد، و نزدیک را دور جلوه‏گر می ‏سازد.

شرح: یکى از دستورات مهم اسلامى، که هم پیامبر اکرم (ص) و هم امام علیه‏السلام، درباره آن بسیار سفارش کرده‏اند، مسئله انتخاب دوست و همنشین است. کسانى که خصوصیات زشت و ناپسند، و صفات بدو نامطلوب دارند، بر روى دوستان و معاشران خود نیز تاثیر منفى مى‏گذارند، و به آنان، زیانهاى جبران ناپذیر مى‏زنند. از این رو، در انتخاب دوست، باید کمال مراقبت را به

عمل آوریم و دست کم، کسانى را که داراى چهار خصوصیت زشت «نادانى»، «بخل»، «بدکارى» و «دروغگویى» هستند، به عنوان دوست انتخاب نکنیم.

شخص نادان، هر چند هم که مهربان و صمیمى باشد، از آنجا که عقل کافى ندارد، موارد سود و زیان را نیز تشخیص نمى‏دهد. به همین جهت، حتى وقتى مى‏خواهد به دوست خود، سودى برساند، از روى نادانى، کارى مى‏کند که به زیان دوستش تمام شود.

شخص بخیل، یا تنگ نظر، نیز چون به مال دنیا بیش از هر چیز دیگر دلبستگى دارد، و حاضر نیست ذره‏اى از مال خود را از دست بدهد. تا زمانى به دوستى خود با دیگران ادامه مى‏دهد، که به او نیازمند نباشد. اما همینکه یکى از دوستانش به او نیازمند شود، حتى اگر در اوج نیازمندى باشد و تمام زندگى‏اش به اندکى گذشت و بخشش از سوى او بستگى پیدا کند، باز حاضر به گذشت و چشم‏پوشى از مال دنیا نمى‏شود، و دوست خود را، در آن اوج احتیاج، رها مى‏کند و به حال خود مى‏گذارد.

بدکاره، یا کسى که در روى زمین به فسق و فجور و فساد دست مى‏زند، نیز از کسانى است که باید از دوستى با او پرهیز کرد. شخص بدکاره، عزت و شرافت انسانى خود، و سعادت و رستگارى آخرت خود را، در برابر کم ارزش‏ترین چیزها از دست مى‏دهد. بنابراین، مسلم است که چنین کسى، براى دوستانش نیز، ارزشى قائل نخواهد شد، و آنها را در برابر اندک چیزى خواهد فروخت.

دروغگو نیز، شایسته دوستى نیست. چون او نیز، مانند

سراب که از دور به شکل آب دیده مى‏شود و از نزدیک چیزى جز خاک و ریگ بیابان نیست، همیشه به فکر فریب دادن است. شخص دروغگو، همیشه با دروغهاى خود، کارهاى خوب را به صورت کارهاى «بد» وا نمود مى‏کند. و کارهاى بد را بصورت «خوب» نشان مى‏دهد. در نتیجه، کسیکه با شخص دروغگو دوستى کند، فریب حرفهاى او را مى‏خورد، و دو عیب بزرگ در زندگى پیدا مى‏کند: نخست آن که از کارهاى خوب رویگردان مى‏شود، چون خیال مى‏کند که آن کارها «بد» است. و دیگر آنکه به انجام کارهاى بد مى‏پردازد، چون بخاطر حرفهاى دوست دروغگوى خود، گمان مى‏کند که آن کارها «خوب» است.

فرزند عزیز، وقتى مى‏خواهى با کسى دوست شوى مراقب باش که او، جزو هیچکدام از این چهار گروه نباشد. چون امام علیه‏السلام، به خاطر خیر و صلاح مسلمانان، سفارش کرده است که از دوستى با این گونه افراد، دورى کنند.

بنیاد نهج البلاغه هیات تحریریه

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی