درس ششم
- سه شنبه, ۲۸ خرداد ۱۳۹۲، ۰۹:۱۵ ب.ظ
درس ششم
1ـ درسی از نهجالبلاغه
2ـ نهجالبلاغه در نگاه دانشآموزان
3ـ شگفتیهای آفرینش ( طاووس 3)
4ـ من کیستم؟
5ـ نهجالبلاغه از دیدگاه دانشمندان
6ـ خطبه شگفتانگیز بدون نقطه
7ـ پیام نهجالبلاغه
درسی از نهجالبلاغه
زبان عاقل و زبان احمق
لِسَانُ الْعَاقِلِ وَ راَءَ قَلْبِهِ وَ قَلْبُ الْأَحْمَقِ وَراءَ لِسَانِهِ.1
«زبان عاقل، پشت قلب او قرار دارد، و قلب احمق، پشت زبان او
جای گرفته است (عاقل با اندیشه سخن میگوید و نادان بیفکر).»
انسان عاقل، وقتی بخواهد
سخنی بر زبان آورد، نخست به دل و اندیشة خود مراجعه میکند، معنی آن سخن و
نیکی یا بدی آن را با عقل و شعور خود میسنجد، نتیجهیی را که ممکن است از
آن حاصل شود حساب میکند، و هنگامی که به درستی و خوبی سخن خود اطمینان
یافت، آن را بر زبان میآورد.
پس عاقل، قلب و اندیشه خود را پیش از زبانش به کار میاندازد، و زبانش را پشت سر عقل و شعور خود نگاه میدارد.
اما احمق، برعکس رفتار
میکند. یعنی هر سخنی که به زبانش آمد، نسنجیده و بدون فکر و اندیشه بیان
میکند، و پس از آنکه سخن او، در دیگران تأثیر بد گذاشت، تازه به فکر
میافتد که آیا سخنش درست بوده یا نادرست. یعنی احمق، نخست زبان خود را
به کار میاندازد و نسنجیدهءے؛پپک حرف میزند، و بعد از آن، به قلب و
عقل خود مراجعه میکند و درباره نیک و بد سخن خود و نتیجه و حاصل آن
میاندیشد. به همین دلیل است که خردمندان، از قدیم گفتهاند:
سخنی که دربارة آن کاملاً فکر نکردهای، بر زبان میاور.2
1ـ نهجالبلاغه، کلمات کوتاه، شماره 39.
2ـ پندهای کوتاه از نهجالبلاغه، ص 97.
نهجالبلاغه در نگاه دانشآموزان
6 ـ ر ـ سلیمانیپور از هرمزگان:
بعد از قرآن اولین کتابی که قصد آگاهی و راهنمایی بشریت را دارد نهجالبلاغه میباشد.
این کتاب که به دست مبارک
سید رضی تدوین گشته است مضامین مختلفی را در بر دارد که تمام این مطالب
اعم از خطبهها و نامهها و کلمات قصار، سخنان با برکت امام
امیرالمؤمنین(ع) اولین امام ما شیعیان میباشد.
این کتاب ارزشمند و بیهمتا سخنان امام علی(ع) را سه فصل مختلف جمعآوری کرده است.
سخنان نهجالبلاغه بطور کلی
در حصار زمان و مکان نمیگنجد بطوری که برای همه انسانها و در تمامی بلاد و
مکانها مفید و سازنده است.
این سخنان بگونهای بیان
شدهاند که با وحی پیوند خورده و از روحی پاک و تفکراتی سرشار از نورانیت و
صفا سرچشمه گرفته است.
شگفتیهای آفریـنش
طاووس و خداشناسی در نهجالبلاغه (3)
در رنگهای طبیعت، کمتر رنگی را میتوان یافت
که این مرغ خوش خط و خال از آن بیبهره باشد. اما با وجود این، از بیشتر
رنگهای جهان طبیعت برتری یافته است.
طاووسها به شکوفههای
گوناگونی میمانند که بارانهای بهاری و آفتابهای تابستانی در پرورش آنها
اثر نداشته، بلکه در نگارستان آفرینش و به دست نقاش حقیقی، این همه
زیبایی یافتهاند.
گاهی، همچون درختان پاییزی بال و پرشان میریزد.
و آنگاه از نو، پرهای
زیباتری، با همان رنگها بر تنشان میروید. اگر بهءے؛پپکک یکی از پرهای
«طاووس» خیره شوید، رنگهای دلخواه و زیبایی را میبینید که گاهی مانند
گلهای سرخ است.
گاهی سبز، همچون «زبرجد»
زمانی زرد، همچون طلای ناب.
حال، چگونه اندیشههای ژرف و
باریک بین میتوانند به این اسرار دست یابند و یا چگونه میشود با گفتار
سخنوران، به وصف درآید؟
و حال آنکه کوچکترین اجزاء
آن حیوان (یک تار مو) وَهْمِها را از درک کردن و زبانها را از وصفش عاجز و
ناتوان گردانیده است!
پاک و بزرگ است این آفریدگار
که اندیشهها را از چیزهایی که در پیش آنهاست خیره ساخته و با آنکه ظاهر و
باطن آن رنگها و ترکیبها در برابر چشمانشان است اما از بیانش عاجزند.
پاک و منزه است خداوندی که اعضای بدن پشهها و مورچگان و ماهیان را کوچک و ظریف آفریده....
و پای فیلها و بعضی از حیوانات دیگر را بزرگ و سخت قرار داده است.
.... و اما تمام موجوداتی که
به دست قادر یکتا هستی یافتهاند، سرانجامی جز این ندارند که به سرای آخرت
کوچ کنند و به سوی پروردگار خویش بازگشت نمایند. و جز این نیست که همة این
عجائب و تحولات، گوشه کوچکی از قدرت بیمانند اوست.1
1ـ به طاووس نگاه کن، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
من کیستم؟
1 ـ در خطبهای مفصل حضرت علی(ع) صفات متقین را برایم بیان کرد؟
2 ـ در نامهای مفصل حضرت علی(ع) مرا به استانداری مصر منصوب نمود؟
3 ـ هنگام تبعید به زبده از طرف عثمان، حضرت علی(ع) مرا دلداری داد؟
به من بگو:
1 ـ نام کتاب حضرت علی(ع)؟
2 ـ نام کتاب حضرت سجاد (ع)؟
3 ـ نام کتاب معروف علامه امینی (ره)؟
4 ـ نام کتاب معروف علامه طباطبایی (ره)؟
5 ـ نام کتاب معروف علامه مجلسی(ره)؟
نهجالبلاغه از دیدگاه دانشمندان جهان
عباس محمود عقّاد، نویسنده و مورخ معروف مصری:
در کتاب نهجالبلاغه، نور
آیات توحید و حکمت الهی، چنان درخشان و پرتوافکن است که بررسی و تحقیق
همه پژوهندگان معارف الهی را شامل میشود....
و مهر شخصیت علوی از پشت سطرها و از میان
حروف این کتاب پدیدار است و چون خوب دقت کنی و گوش فرا دهی صدای امام را
از آن سوی کلمات میشنوی نه صدای دیگری را.1
[
علیالجندی رئیس دانشکده علوم در دانشگاه قاهره:
با مطالعه نهجالبلاغه نوعی
خاص از آهنگ موسیقی بر اعماق احساسات انسان پنجه میافکند، از نظر سَجْعُ
ونظم و ترتیب کلمات و جملات چنان مرتب است که میتوان آن را شعر منثور
نامید.2
1ـ مجموعة آشنایی با نهجالبلاغه، ج 2، ص 160 .
2ـ سیمای نهجالبلاغه، ص 96 .
خطبه شگفتانگیز بدون نقطه
ساختن یک جمله زیبا و پرمعنا
بدون نقطه کاری بسیار مشکل است. اما حضرت علی(ع) در یک شاهکار ادبی،
خطبهای بدون نقطه خواندهاند. که بخشی از این خطبه عبارتست از:
اَلْحَمْدُلِلَّهِ أَهْلُ
الْحَمْدِ وَمَأْوَاهُ، وَلَهُ أَوْکَدُ الْحَمْدِ وَأَحْلاَهُ
وَأَسْرَعُ الْحَمْدِ وأَسْرَاهُ
و أَطْهَرُ الْحَمْدِ وَأَسْمَاهُ وَأَکْرَمُ الْحَمْدِ وَأَوْلاَهُ، اَلْحَمْدُلِلَّهِ الْمَلِکِ الْمَحْمُودِ
وَالْمَالِکِ الْوَدُودِ مُصَوِّرُ کُلِّ مَوْلُودٍ وَمَاذلُ کُلِّ مَطْرُودٍ،....
ترجمه: حمد و ثناء خداوندی را که اهل حمد بوده، و جایگاه آن مختص او میباشد،
و برترین و شیرینترین و سریعترین و گستردهترین و پاکیزهترین و بالاترین و گرامیترین
و سزاوارترین حمدها بر ذات او باد،سپاس
خداوندی راکه پادشاهی است مورد ستایش و مالکی است بسیار مهربان و بامحبت،
هر مولودی را صورت میبخشد و هر طرد شدهای را ملجأ و پناهگاه است،....1
1ـ جهت اطلاع بیشتر از خطبه بدون نقطه به کتاب سیمای نهجالبلاغه مراجعه فرمایید.
پیام نهجالبلاغه
امر به معروف و نهی از منکر
وَ اِنَّ الاَْمْرَ بِالْمَعُروفِ وَالنَّهَی عَنِ الْمُنْکَرِ لَخُلُقَانِ مِن خُلُقِ اللّهِ
سفارش کردن به نیکیها و تذکر دادن خوبیها و بازداشتن
و نکوهش از بدیها دو صفت از صفات خداوند هستند.
خطبه 192 فیض الاسلام
بیندیشید و پاسخ دهید:
1 ـ از نظر علی(ع) فرق بین عاقل و احمق در چیست؟
2 ـ از آشنایی با طاووس چه آموختید؟
3 ـ امر به معروف را توضیح دهید.
4 ـ نهی از منکر را توضیح دهید.
5 ـ یک پیام از نهجالبلاغه در اهمیت امر به معروف و نهی از منکر بنویسید.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی نهج البلاغه
- ۹۲/۰۳/۲۸