.:: نهج البلاغه ::.

نهج البلاغه ،گوهر بی نظیر دریای معنویت است که تحصیل و بره مندی از این گوهر موجب سعادت دنیا و آخرت می شود. ( به پایگاه تخصصی نهج البلاغه .......)
.:: نهج البلاغه ::.

جاذبه و بلنداى کلام امام على علیه‏السلام چون قرآن، دل آدمى را روشنى بخشیده و اندیشه را جهت داده و روح را فرح مى‏ نماید .( به عقیده حاج میرزا على آقا شیرازى) نهج‏ البلاغه پرتوى پرفروغ از قرآن و ترجمان آن است و تراوش روحى ملکوتى است که به حق عبدالله بود و اثرى است مفید و سازنده براى بیدار نمودن خفتگان در بستر غفلت دارویى است‏براى شفاى آنان که به بیماریهاى دل وامراض روان مبتلایند و مرهمى است‏براى افرادى که از دردهاى فردى و اجتماعى در تب و تاب هستند و... .


به این سایت رأی بدهید

 فهرست مطالب
 
 1. شرح‎های نهج‎البلاغه
2. ترجمه‎های نهج‎البلاغه
3. نسخه‎های نهج‎البلاغه
4. مستدرک نهج‎البلاغه
5. معجم نهج‎البلاغه
6. اَسناد نهج‎البلاغه
7. کتاب‎شناسی نهج‎البلاغه
8. حفظ نهج‎البلاغه
9. تدریس نهج‎البلاغه
10. نهج‎البلاغه در مجلس
 
 
1- شرح‎های نهج‎البلاغه
 
 
          بسیاری از دانشمندان اسلامی‎، در طول سال‎های گذشته‎، شرح‎ها و تفسیرهای‎ گران‎قدری بر نهج‎البلاغه نگاشته‎اند، که تعداد کمی از آن‎ها هم‎اکنون در دسترس ما قرار دارد.
1ـ علاّمه شیخ آقابزرگ تهرانی در کتاب الذّریعه 100 شرح نهج‎البلاغه را نام‎ می‎برد.
2ـ علاّمه امینی در کتاب الغدیر 81 شرح نهج‎البلاغه را شناسایی کرده است‎.
     3ـ شیخ حسین جمعه‎، اسامی حدود 201 شرح نهج‎البلاغه را با تلاش فراوان و بهره‎برداری از کتابخانه‎های ایران‎، عراق‎، لبنان و... گرد آورده است‎.
          4ـ محمّد مهدی علیقلی در کتاب‎شناسی نهج‎البلاغه 130 شرح نهج‎البلاغه را شناسایی کرده است‎.
          همان‎گونه که می‎دانیم‎، همه‎ی شروح یاد شده برای مطالعه و تحقیق فراهم‎ نبوده‎، و تنها نام آن‎ها در کتب تاریخی و فرهنگ‎نامه‎ها باقی مانده است‎.
          در ادامه برخی از شرح‎های نهج‎البلاغه را، که به چاپ رسیده و در دسترس‎ است‎،
 نام می‎بریم‎:1
 
          1ـ شرح نهج‎البلاغه‎، ابن ابی‎الحدید (وفات 656 ه. ق‎).
          2ـ شرح نهج‎البلاغه‎، ابن میثم بحرانی (وفات 679 ه. ق‎).
          3ـ شرح نهج‎البلاغه‎، شیخ محمّد عبده (وفات 1323 ه. ق‎).
          4ـ منهاج‎البراعه فی شرح‎نهج‎البلاغه‎، میرزاحبیب‎اللّه‎خویی (وفات 1324 ه.ق‎).
          5ـ فی ظلال نهج‎البلاغه‎، محمّد جواد مغنیه (وفات 14هه ه. ق‎).
          6ـ بهج‎الصّباغه فی شرح نهج‎البلاغه‎، محمّدتقی شوشتری (وفات 1415 ه. ق‎).
          7ـ شرح نهج‎البلاغه‎، محمّدتقی جعفری (وفات 14 ه. ق‎)
          8ـ توضیح نهج‎البلاغه‎، سیّدمحمد شیرازی (وفات 1423 ه. ق‎).
          9ـ شرح نهج‎البلاغه‎، سیّدعبّاس علی‎الموسوی ــ معاصر
          10ـ پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهج‎البلاغه‎، ناصر مکارم شیرازی با همکاران ـمعاصر.
 
1- جهت اطلاّع بیش‎تر از شرح‎های نهج‎البلاغه به «کتاب‎شناسی نهج‎البلاغه‎» مراجعه کنید.
 
 
2- ترجمه‎های نهج‎البلاغه
         
امروزه ادیبان و نویسندگان فراوانی از شیعه و اهل سنّت و دانشمندان مسیحی‎ برای بهره‎مند شدن عامّه‎ی مردم از معارف ارزش‎مند نهج‎البلاغه‎، اقدام به ترجمه‎ی‎ این کتاب گران‎مایه کرده‎اند و ترجمه‎های فراوانی به زبان فارسی‎، آلمانی‎، انگلیسی‎، ایتالیایی‎، آلبانی‎، اسپانیایی‎، فرانسوی‎، روسی‎، چینی‎، ژاپنی‎، سوئدی‎، بلژیکی‎، بوسنی‎، ترکی استانبولی‎، هند، اردو و... منتشر شده است‎.
          تاکنون بیش از 70 ترجمه‎ی نهج‎البلاغه به زبان فارسی منتشر شده است‎، که در این جا به نمونه‎هایی از ترجمه‎های فارسی اشاره می‎کنیم‎1
          1ـ ترجمه‎ی نهج‎البلاغه‎، دکتر سیّدجعفر شهیدی‎.
          2ـ ترجمه‎ی نهج‎البلاغه‎، عبدالمحمّد آیتی‎.
          3ـ ترجمه‎ی نهج‎البلاغه‎، مکارم شیرازی‎، امامی و آشتیانی‎.
          4ـ ترجمه‎ی نهج‎البلاغه‎، حسین انصاریان‎.
          5ـ ترجمه نهج‎البلاغه‎، سیّدکاظم ارفع‎.
          6ـ ترجمه‎ی نهج‎البلاغه‎، محمّدتقی جعفری‎.
          7ـ ترجمه‎ی نهج‎البلاغه‎، محمّد دشتی‎.
          8ـ ترجمه‎ی نهج‎البلاغه‎، سیّدجمال‎الدّین دین‎پرور.
          9ـ ترجمه‎ی نهج‎البلاغه‎، علی‎اصغر فقیهی‎.
          10ـ ترجمه‎ی نهج‎البلاغه‎، ناهید آقا میرزایی‎.
          و...
 
1- جهت اطلاّع بیش‎تر از ترجمه‎های نهج‎البلاغه به زبان‎های مختلف نیا، به کتاب «سیمای نهج‎البلاغه‎» مراجعه کنید.
 
 
3- نسخه‎های نهج‎البلاغه
 
 
          زمانی که سیّدرضی از تألیف و گردآوری کتاب ارزش‎مند نهج‎البلاغه در سال‎ (400 ق‎) فراغت یافت و با خط‎ّ خود آن را نوشت‎، تعلیقاتی بر آن افزود و بعضی‎ از الفاظ و کلمات کمیاب و مشکل را تفسیر و آن را بر شاگردانش قرائت می‎کرد.
          نسخه‎ای که به خط‎ّ علاّمه سیّدرضی نگاشته شد، در کتابخانه‎های بغداد موجود بود و آن نسخه‎ی ارزش‎مند را برخی از عالمان و شارحان نهج‎البلاغه چون‎ ضیاءالدّین فضل‎اللّه راوندی‎، قطب‎الدّین راوندی‎، ابن ابی‎الحدید و ابن میثم بحرانی‎ دیده و از آن استفاده کرده‎اند.
          البتّه در سال‎های اخیر اطلاّع دقیقی از آن در دست نیست و چنانچه در این‎ مورد تفحصّی گردد و کتابخانه‎های عمومی و خصوصی دنیا کاوش و جست‎وجو شود، ممکن است بدان دست یافت‎، ولی خوشبختانه از همان آغاز عالمان‎، اهل‎ ادب‎، بلاغت و خطابه و نیز شخصیّت‎های سیاسی توجّه ویژه‎ای به نهج‎البلاغه‎ داشته و آن را برای خود و بهره‎برداری از آن می‎نوشتند؛ و لذا نسخه‎های‎ نهج‎البلاغه در سراسر کشورهای اسلامی منتشر گردید و کتابخانه‎های خصوصی و عمومی در شهرهای مختلف بدان آراسته شد. بنابراین‎، می‎توان گفت قبل از پیدایی‎ صنعت چاپ‎، دستنویس‎های نهج‎البلاغه یکی از پر تیراژترین کتاب‎ها بوده است‎، و خوشبختانه تعداد زیادی از نسخه‎های خطّی عتیق ارزش‎مند نهج‎البلاغه تا زمان ما باقی مانده و زینت‎بخش کتابخانه‎ها و مورد استفاد قرار می‎گرفته است‎. این نسخه‎ها، مدارک معتبری بر اصالت نهج‎البلاغه و هویّت ارزش‎مند آن است‎.
 
 
4- مستدرک نهج‎البلاغه
 
 
          پس از تألیف نهج‎البلاغه‎، جمعی از عالمان کوشیده‎اند تا آنچه را که از سخنان و نامه‎های امیر مؤمنان علی‎(ع) در کتاب‎های مختلف موجود است‎، و در نهج‎البلاغه‎ نیامده است‎، گردآوری کنند و بر نهج‎البلاغه بیفزایند و مستدرک بنویسند.
          سیّدرضی خود در مقدّمه‎ی نهج‎البلاغه تصریح نموده که بر بسیاری از سخنان‎ امام‎(ع) دست نیافته است‎، و آنچه را توانسته گرد آورده و از آن گزینش‎کرده است‎.
          بنابراین‎، گردآوری‎آنچه‎از امیر مؤمنان‎(ع) در کتاب‎ها موجود است‎، خود کاری‎ بزرگ و سخت ارزش‎مند است که در این باره نیز آثاری گران‎قدر تألیف‎شده است‎.
          البتّه از تألیفات کهن در این باب‎، جز نامی در کتاب‎ها باقی نمانده است‎، ولی‎ تألیفات جدیدی صورت گرفته که بسیار باارزش است‎. از جمله‎ی این آثار، کتاب‎های زیر را می‎توان نام برد:
          1ـ مستدرک نهج‎البلاغه‎، هادی کاشف‎الغطاء.
          2ـ نهج‎السّعاده فی مستدرک نهج‎البلاغه‎، 13 جلد، علاّمه محمّدباقر محمودی‎.
          3ـ مصباح البلاغه فی مشکاه‎الصّیاغه‎، 2 جلد، سیّدمحمّدحسن میرجهانی‎.
          4ـ نهج‎البلاغه‎الثّانی‎، جعفر حائری
          5ـ تمام نهج‎البلاغه‎، سیّدصادق موسوی و...
 
 
5- معجم نهج‎البلاغه
 
 
          یکی از ضرورترین اقدام‎ها در راه آشنایی بیش‎تر با نهج‎البلاغه و استفاده‎ی بِه‎تر از آن و فراهم ساختن زمینه‎ی تحقیق و بررسی و مطالعه‎ی آن‎، تنظیم فهرست‎های‎ کامل و تنظیم‎های موضوعی و فرهنگ‎های تفصیلی از نهج‎البلاغه است‎.
          هر چند در این زمینه‎، اقدام‎های مفیدی صورت گرفته است‎، هنوز نیاز به‎ تحقیقات گسترده‎تر و عمیق‎تر باقی است‎.
          تاکنون کتاب‎هایی درباره‎ی فهرست و معجم نهج‎البلاغه تألیف شده است که از جمله‎ی این آثار، کتاب‎های زیر را می‎توان نام برد.1
 
          1ـ الدّلیل علی موضوعات نهج‎البلاغه‎، علی انصاریان‎.
          2ـ الهادی الی موضوعات نهج‎البلاغه‎، علی مشکینی‎.
          3ـ المعجم المفهرس لالفاظ نهج‎البلاغه‎، سیّدکاظم محمّدی و محمّد دشتی‎.
          4ـ تصنیف نهج‎البلاغه‎، لبیب بیضون‎.
          5ـ فرهنگ آفتاب‎، عبدالمجید معادیخواه‎.
 
1- جهت اطلاّغ بیش‎تر از فهرست‎ها و معجم‎های نهج‎البلاغه‎، به «کتاب‎شناسی نهج‎البلاغه‎» مراجعه‎ کنید.
 
 
6- اسناد نهج‎البلاغه
 
 
          بسیاری از عالمان و شیفتگان امام علی‎(ع) و نهج‎البلاغه‎، کتاب‎هایی با عنوان‎ استناد نهج‎البلاغه‎، مدارک نهج‎البلاغه‎، اسناد نهج‎البلاغه و مصادر نهج‎البلاغه تألیف‎ کرده‎اند و سبب چنین تألیفاتی این است که علامه سیّدرضی در نقل مطالب امام‎ علی‎(ع) جز در هفده مورد آن هم به طور کلّی‎، سند خود را ذکر نکرده است‎. از این رو برای رفع برخی شبهه‎ها درباره‎ی مدارک نهج‎البلاغه آثار متعدّدی تألیف‎ گردیده و اسناد نهج‎البلاغه از کتاب‎های عامّه و خاصّه گردآوری شده است تا جای‎ هر گونه شک و تردید را بزداید؛ هر چند که نهج‎البلاغه از این نظر نیز شباهت به‎ قرآن کریم دارد و خود گواه سندیّت خویش است‎.
          از جمله آثار تألیف شده درباره‎ی اسناد و مدارک نهج‎البلاغه‎، کتاب‎های زیر است‎:
          1ـ مدارک نهج‎البلاغه و دفع‎الشّبهات عنه‎، هادی کاشف‎الغطاء.
          2ـ مصادر نهج‎البلاغه فی مدارک نهج‎البلاغه‎، سیّدهبه‎الدّین شهرستانی‎.
          3ـ استناد نهج‎البلاغه‎، امتیاز علیخان عرشی‎.
          4ـ مصادر نهج‎البلاغه‎، سیّدعبدالزّهراء حسینی‎.
          5ـ مدارک نهج‎البلاغه‎، عبداللّه نعمه‎.
          6ـ پژوهشی در اسناد و مدارک نهج‎البلاغه‎، دکتر سیّدمحمّدمهدی جعفری‎.
          7ـ بررسی نهج‎البلاغه و اسناد آن‎، دکتر سیّدجواد مصطفوی‎.
          8ـ بحثی کوتاه پیرامون نهج‎البلاغه و مدارک آن‎، رضا استادی‎.
          9ـ روش تحقیق در اسناد و مدارک نهج‎البلاغه‎، محمّد دشتی‎.
          10ـ اجازات نهج‎البلاغه‎، عزیزاللّه عطاردی‎.
 
 
7- کتاب‎شناسی نهج‎البلاغه
 
 
          برخی از محقّقان با توجّه به فراوانی‎ِ شرح و ترجمه و مستدرک و کتب و مقالات ارزش‎مند دیگر درباره‎ی نهج‎البلاغه‎، در اندیشه‎ی تدوین کتابنامه‎ی‎ نهج‎البلاغه برآمده‎اند، تا فهرستی از تمام کارهایی که درباره‎ی نهج‎البلاغه انجام‎ شده‎، فراهم ساخته و عظمت و ارزش این کتاب وحی‎گونه را به بشریّت تشنه‎ی‎ حقیقت اعلام دارند؛ از قبیل‎:
          1ـ کتابنامه‎ی نهج‎البلاغه‎، تألیف رضا استادی‎.
          در این کتابنامه اسامی حدود 307 شرح و ترجمه و... درباره‎ی نهج‎البلاغه‎ جمع‎آوری شده است‎.
          2ـ کتاب شروح نهج‎البلاغه‎، تألیف شیخ حسین جمعه‎.
          در این کتابنامه 204 شرح و ترجمه دربارهýی نهجýالبلاغه مورد شناسایی قرار گرفته استý.
          3ـ کتابýشناسی نهجýالبلاغهý، تألیف محمّد مهدی علیقلیý.
          در این کتابýشناسی 1200 عنوان کتاب‎، و همچنین 1500 عنوان مقاله و 200 پایان‎نامه‎ی نهج‎البلاغه شناسایی شده است‎.
 
 
8- حفظ نهج‎البلاغه
 
 
          حفظ نهج‎البلاغه از آغاز به عنوان یک سنّت و روش متداول دانش‎آموزی و دانشجویی آغاز شد، و بر زبان عالمان و خطیبان جاری می‎گشت‎، و در مجالس و محافل به عنوان بِه‎ترین کلام و محتوا مورد استفاده و گفت‎وگو قرار می‎گرفت‎.
          و در طول تاریخ عدّه‎ای از علاقه‎مندان حدیث به حفظ آن اهتمام داشته‎اند و بدان تبرّک می‎جستند؛ همان طور که قرآن را حفظ و بدان افتخار می‎کردند. برای‎ روشن شدن این که خواندن و حفظ نهج‎البلاغه چقدر مورد توجّه بوده و مخصوصاً اهل فضل و ادب با چه علاقه و اصراری بدان روی کرده و از آن استفاده‎ می‎نمودند.
          حفظ نهج‎البلاغه در طول تاریخ از اهمّیّت این کتاب و جایگاه رفیع و محکمی‎ که در فرهنگ اسلامی داشته است خبر می‎دهد، که آن را یک کتاب معتبر و اصیل‎ دست اوّل می‎دانستند، و به عنوان پشتوانه‎ای بر سندیّت آن محسوب می‎شود.
 
 
9- تدریس نهج‎البلاغه
 
 
          از همان آغاز انتشار نهج‎البلاغه در زمان مؤلّف‎، این کتاب در بین مردم شناخته‎ شد و مورد تدریس قرار گرفت‎؛ زیرا هم از لفظ و ادبیّات ممتازی برخوردار بود و هم از نظر مفهوم و محتوا و علوم و حکمت‎، بی‎نظیر بود، و در شکل و شیوه در اوج از نثر عربی زیبا و ارزش‎مند قرار داشت‎. در قرن صدور نهج‎البلاغه بخش مهم‎ از تدریس‎، مربوط به علوم حدیث و روایت و تدوین آن بود که در حوزه‎های‎ علمی مورد توجّه خاص‎ّ استادان و شاگردان قرار می‎گرفت‎.
          عدّه‎ای از عالمان و مدّرسان‎، نهج‎البلاغه را از علاّمه سیّدرضی روایت کرده‎اند، و بدین ترتیب خود سیّدرضی کتاب نهج‎البلاغه را برای شاگردانش تدریس‎ می‎کرده و درباره‎ی انتخاب احادیث و کیفیّت تدوین و حذف قسمت‎ها و سایر مطالب برای آنان توضیح داده است‎.
          یکی از شاگردان ممتاز علاّمه سیّدرضی‎، برادرزادة او «سیّده‎نقیبه‎» دختر سیّدمرتضی است که در دروس نهج‎البلاغه عموی خود شرکت می‎کرده است‎، عبدالرّحیم بغدادی معروف به ابن إخوه می‎گوید:
          دختر سیّدمرتضی نقل کرد که‎: عمویم نهج‎البلاغه را به من درس داد و قرائت‎ کرد.
          همچنین ابومنصور عکبری و عبدالکریم‎بن محمّد دیباجی می‎گویند: علاّمه‎ سیّدرضی نهج‎البلاغه را به ما، درس دادند.
 
 
10- نهج‎البلاغه در مجلس
 
 
          اینک زمان آن فرا رسیده است که نظام پارلمانی و قانون‎گذاری ما پس از بیست‎نج سال در یک حرکت قاطع و شجاعانه‎، نهج‎البلاغه به ویژه عهدنامه‎ی‎ مالک‎اشتر را با کارشناسی‎های دقیق و عالمانه‎، منشأ طرح‎ها و لایحه‎ها قرار داده‎، به‎ صحن علنی مجلس شورای اسلامی و کمیسیون‎های مربوط وارد ساخته‎، به شکل‎ قانون رسمی تصویب و به دولت و قوّه‎ی مجریه ابلاغ کرده‎، تا ملّت از ثمرات‎ ارزنده و حیاتبخش آن بهره‎ور گردد، و به عنوان قانونی مترقّی و بی‎نظیر در تاریخ‎ قانون‎گذاری به ثبت رسیده‎، و دیگر مجالس از آن الگو گیرند.
          اگر مجلس شورای اسلامی این توفیق را پیدا کند که فرمان‎های امام امیرالمؤمنین‎ علی‎7 را در موارد مختلف به شکل قانون در آورد، افتخار بزرگی برای خود کسب کرده‎، و این خدمت عظیم ماندگار، وفاداری مجلس شورای اسلامی به خون‎ شهیدان اسلام از آغاز تا امروز، و نیز به وصیّت‎نامه سیاسی ــ الهی امام راحل‎ خواهد بود، که فرمودند:
«ما مفتخریم که کتاب نهج‎البلاغه که بعد از قرآن بزرگ‎ترین دستور زندگی‎ مادّی و معنوی و بالاترین کتاب رهایی‎بخش بشر است و دستورات معنوی‎ و حکومتی آن بالاترین راه نجات است‎، از امام معصوم ماست‎.»

                                                                                                         منبع: پایگاه اطلاع رسانی نهج البلاغه

نظرات  (۲)

با سلام لطفا اسناد نهج البلاغه را در سایت خود معرفی کنید
پاسخ:
با سلام برای مشاهده ی مدارک و اسناد نهج البلاغه به http://nahjolbalaghe.blog.ir/post/13 مراجعه فرمایید.
من مقاله در مورد خطبه 106 نیاز دارم لطفا در وبلاگ درج کنید
پاسخ:
برای مشاهده ی ترجمه و شرح خطبه ی 106 میتوانید به لینک زیر کلیک کنید.
http://nahjolbalaghe.blog.ir/post/634
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی